21.11.2022 | Małgorzata

Olej lniany - jakie posiada właściwości i zastosowanie?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Co zawiera olej z lnu? Jakie są jego właściwości.
• Na co pomaga olej lniany?
• Jak stosować olej lniany?

W obecnych czasach coraz większą uwagę zwraca się na sposób odżywiania. Posiadamy coraz większą świadomość, jak znacząco wpływa on na zdrowie całego organizmu. Co chwilę słyszymy o produktach o obco brzmiących nazwach i egzotycznym pochodzeniu zaliczanych do grupy produktów określanej mianem superfood.

Żywność z tej kategorii charakteryzuje się obecnością dużej ilości składników odżywczych, witamin i mikroelementów w nieprzetworzonym produkcie pochodzenia naturalnego.

Wśród naszych rodzimych roślin również możemy znaleźć produkty zaliczające się do super żywności. Przykładem może być siemię lniane i pozyskiwany z nich olej. Jakie korzyści dla zdrowia niesie regularne stosowanie oleju lnianego? W jaki sposób powinniśmy stosować olej lniany, aby przyniósł pożądane rezultaty? 

Pozyskiwanie oleju lnianego

Olej lniany pozyskuje się poprzez proces tłoczenia na zimno. W tym celu zwykle wykorzystuje się prasy. Dzięki takiej obróbce wszystkie składniki oleju zachowują swoją strukturę i aktywność biologiczną. W procesie pozyskiwany jest olej o żółtej barwie oraz charakterystycznym zapachu. Olej charakteryzuje lekko gorzkawy smak i orzechowy posmak. Gorycz zależy od odmiany nasion użytych do pozyskania oleju.

Olej lniany zaraz po wytworzeniu pakowany jest w butelkach wykonanych z ciemnego szkła, które należy przechowywać w temperaturze 4-10 stopni celsjusza. Data ważności świeżo tłoczonego oleju lnianego wynosi 3 miesiące, a po otwarciu butelki olej należy wykorzystać w ciągu 4 tygodni.

Olej lniany - właściwości

Olej lniany zawiera duże ilości kwasu alfa linolenowego, w skrócie nazywanym ALA. Kwas ten stanowi około 40-50% wszystkich kwasów tłuszczowych w nim zawartych. Kwas alfa linolenowy należy do rodziny omega 3 i jest kwasem wielonienasyconym, posiadającym trzy wiązania nienasycone. Kwas ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak nasze ciało nie potrafi go samemu wytworzyć i musi być dostarczany wraz z pożywieniem.

Oprócz ALA olej lniany składa się w około 20% z kwasu oleinowego, 15% kwasu linolowego, 6% kwasu palmitynowego oraz 3% kwasu stearynowego. Kwas linolowy należy do rodziny kwasów omega 6. Właśnie ze względu na bogactwo kwasów omega 3 i omega 6 oraz ich prawidłowemu stosunkowi względem siebie olej lniany wykazuje wiele dobroczynnych dla zdrowia korzyści.

Pozostałymi związkami jakie możemy znaleźć w oleju lnianym to: kampesterol, stigmasterol, ß-sitosterol, brasikasterol, α-tokoferol oraz γ-tokoferol.

Olej lniany budwigowy

Olej lniany jest często nazywany budwigowym. Nazwa wzięła się od nazwiska dr Johannie Budwig, która opracowała dietę mającą na celu walkę z chorobami cywilizacyjnymi, nowotworami oraz chorobami układu krążenia.

Niemiecka biochemiczka, która była również aptekarką, zwróciła szczególną uwagę na kwas linolenowy, którego jednym z najbogatszych źródeł jest właśnie olej lniany. Stał się on podstawą prozdrowotnej diety opracowanej przez dr Budwig i od tego czasu olej lniany bywa nazywany olejem budwigowym.

Na co pomaga olej lniany?

Olejowi lnianemu poświęcono już wiele prac naukowych i udowodniono jego skuteczność. Co prawda nie były to tak obszerne badania kliniczne jak w przypadku wprowadzania leku do sprzedaży, niemniej jednak wyniki były bardzo pozytywne.

Na jakie przypadłości warto zastosować olej lniany?

• Pogromca złego cholesterolu
  Olej lniany ze względu na wysoką zawartość tłuszczy nienasyconych może wpłynąć na zmianę profilu lipidowego. Jeżeli zastąpimy albo ograniczymy stosowanie tłuszczy nasyconych i wprowadzimy do diety olej lniany to możemy spodziewać się zastąpienia złego cholesterolu LDL na dobry HDL. Olej lniany polecany jest w przypadku łagodnej hipercholesterolemii.
• Nadciśnienie tętnicze
  Badania naukowe pokazały, że olej lniany może wpływać na obniżenie ciśnienia krwi. Kiedy rozpatrujemy to wraz z korzystną zmianą profilu lipidowego otrzymujemy działanie kardioprotekcyjne. Tłuszcze nienasycone poprawiają ukrwienie naczyń mięśnia sercowego oraz polepszają przepływ krwi, tym samym chronią serce przed zawałem oraz zapobiegając wylewom.
• Insulinooporność
  Badania naukowe pokazały, że stosowanie oleju lnianego wraz z równoległą suplementacją witaminy E może wpłynąć na zmniejszenie poziomu insuliny w organizmie człowieka.
• Zespół policystycznych jajników
  Zespół policystycznych jajników, w skrócie nazywany PCOS, to jedno z najczęściej występujących zaburzeń endokrynologicznych u kobiet w wieku reprodukcyjnym. Bardzo często stanowi przyczynę trudności z zajściem w ciąże.
  
  Do głównych symptomów PCOS należy brak owulacji, zwiększenie ilości męskich hormonów w organizmie kobiety, zaburzenia metaboliczne takie jak insulinooporność oraz otyłość. Stosowanie oleju lnianego powoduje zmniejszenie ilości testosteronu oraz zmniejsza ilość produkowanej insuliny. Poprawie podlegają również wskaźniki insulinooporności.
• Zaparcia
  Olej lniany w przypadku zaparć można stosować doraźnie. Jego regularna suplementacja wykazuje działanie zapobiegawcze. Olej wpływa na konsystencje stolca, ułatwiając tym samym wypróżnienie. Ponadto olej wytwarza naturalną osłonę na błonie śluzowej jelit dzięki czemu zapobiega podrażnieniom i ułatwia przemieszczanie się masy kałowej.
• Trudności z gojeniem ran
  Olej lniany, a dokładniej rzecz ujmując zawarte w nim kwasy omega 3 wpływają korzystnie na zmniejszenie się stanu zapalnego. Suplementacja oleju lnianego pozytywnie wpływa na gojenie się ran i przyśpiesza ten proces. Trudno gojące się owrzodzenia często towarzyszą cukrzycy.
  
  Dobrze znana jest przypadłość nazywana stopą cukrzycową, która często w konsekwencji prowadzi do amputacji kończyny. Jeżeli więc weźmiemy pod uwagę, że olej lniany wpływa również korzystnie na obniżenie poziomu insuliny to możemy oczekiwać, że pośrednio będzie również pomocny w gojeniu owrzodzeń u osób cierpiących na cukrzycę.
• Poprawa wyglądu skóry
  Olej lniany w naturalny sposób wpływa na poprawę wyglądu skóry. Dzięki zawartości ALA uelastycznia i poprawia jędrność skóry. Jest sprzymierzeńcem w walce z oznakami starzenia dzięki naturalnej zawartości witaminy E. Skóra staje się gładka i bardziej nawilżona.

Czy olej lniany może być szkodliwy dla zdrowia?

Mimo tego, że olej lniany posiada wiele korzystnych dla zdrowia właściwości nie jest on wskazany dla każdego. Choroby przy których powinniśmy zrezygnować z suplementacji oleju lnianego to:

• zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• stan zapalny trzustki,
• niedrożność jelit,
• niedawne operacje w obrębie jamy brzusznej.

Ponadto choroby wątroby i nerek oraz stan po usunięciu woreczka żółciowego i wyleczeniu stanu zapalnego trzustki wymagają konsultacji lekarskiej przed wprowadzeniem oleju lnianego do diety. Osoby te nie powinny stosować oleju lnianego na czczo, ewentualnie stosować go wraz z innymi składnikami pokarmowymi.

Niektóre osoby mogą mieć problemy gastryczne po zażyciu oleju lnianego takie jak wzdęcia i biegunki. Jeżeli jest to efekt utrzymujący się to również należy zrezygnować ze stosowania oleju lnianego.

Kiedy najlepiej pić olej lniany? Jak stosować olej lniany?

Najlepiej jest spożywać olej lniany na czczo, a więc rano zaraz po wstaniu z łóżka. Dzięki temu inne składniki pożywienia nie będą przeszkadzały w wchłanianiu dobroczynnych substancji z oleju lnianego.

Dziennie powinniśmy spożywać od 2 do 6 łyżek stołowych. Można przyjąć przelicznik, że na każdy kg masy ciała można spożywać 1 g oleju. Pierwsze korzyści zdrowotne możemy zauważyć już po 6 tygodniach regularnego stosowania oleju lnianego.Jeżeli nie jesteśmy w stanie spożywać oleju na czczo to starajmy się spożywać go codziennie o podobnej porze dnia.

W przypadku osób dla których smak oleju lnianego jest nie do zaakceptowania dobrym pomysłem jest korzystanie z niego do przygotowywania dań. Wtedy jego smak nie będzie tak wyczuwalny.

Co można zrobić z oleju lnianego?

Olej lniany możemy wykorzystywać w kuchni do przyrządzania potraw. Pamiętajmy jednak, aby na nim nie smażyć i nie stosować go do pieczenia. Obróbka termiczna oleju lnianego pozbawi go wszystkich wartościowych substancji, na których przecież zależy nam najbardziej.

Olej lniany śmiało możemy wykorzystać do przygotowania dressingu i sosów do surówek. Olejem lniany może zastąpić masło, wystarczy polać nim kromkę chleba. Olej lniany możemy wykorzystać również do przygotowania past kanapkowych lub koktajli owocowych. Możemy go również dodać do nabiału np. twarożku, maślanki, jogurtu lub kefiru.

Jeżeli chcemy przyjmować go samodzielnie, ale przeszkadza nam jego smak możemy spróbować dodać do niego trochę wody lub soku z cytryny. Z oleju lnianego możemy przygotować domowy majonez miksując go z tradycyjnymi składnikami majonezu takimi jak żółtka jaj, musztarda, cytryna.

Przepis na pastę budwigową

Aby przygotować pastę budwigową będziemy potrzebowali:

• oleju lnianego,
• 125g chudego twarogu,
• kefiru lub jogurtu naturalnego w celu uzyskania pożądanej konsystencji.

Wszystkie składniki należy dokładnie zblendować, w celu uzyskania jednolitej konsystencji. Pastę najlepiej jest spożywać zaraz po przygotowaniu, aby cenne składniki nie uległy utlenieniu.

Podane ilości służą do otrzymania pasty dla jednej osoby, która powinna spożyć ją w ciągu jednej doby. Pasta budwigowa wspomaga leczenie takich chorób jak: artretyzm, wrzody żołądka, astma, cukrzyca, depresja, choroby serca i układu krążenia.

Olej lniany w kosmetologii

Olej lniany może być również wykorzystywany do pielęgnacji skóry. Szczególnie zalecany jest cerom z problemem nadmiernej suchości, nawracającym rumieniem, łuszczącej się. Ten naturalny kosmetyk doskonale sprawdza się w pielęgnacji skóry z Atopowym Zapaleniem Skóry, łojotokiem, łuszczycą, egzemą i może być stosowany już od pierwszych dni życia.

NNKT, czyli niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, których bogactwo zawiera olej lniany działają łagodząco na stany zapalne, poprawiają naturalną odporność skóry oraz regenerują komórki. Witamina E naturalnie występująca w oleju lnianym chroni komórki przed działaniem wolnych rodników. Olej lniany warto jest stosować wewnętrznie jak i zewnętrznie do pielęgnacji skóry.

Źródła:

1. Dr Hans-Ulrich Grimm “Cud oleju lnianego” 2013,
2. Campos JR, Severino P, Ferreira CS, Zielinska A, Santini A, Souto SB, Souto EB. Linseed Essential Oil - Source of Lipids as Active Ingredients for Pharmaceuticals and Nutraceuticals. Curr Med Chem. 2019;26(24):4537-4558. doi: 10.2174/0929867325 666181031105603. PMID: 30378485.
3. Skoczyńska AH1, Gluza E, Wojakowska A, Turczyn B, Skoczyńska M.  Linseed oil increases HDL3 cholesterol and decreases blood pressure in patients diagnosed with mild hypercholesterolaemia. Kardiol Pol. 2018;76(8):1242-1250. doi: 10.5603/KP.a2018.0093. Epub 2018 Apr 24
4. Paschos GK1, Magkos F, Panagiotakos DB, Votteas V, Zampelas A. Dietary supplementation with flaxseed oil lowers blood pressure in dyslipidaemic patients. Eur J Clin Nutr. 2007 Oct;61(10):1201-6. Epub 2007 Jan 31
5. Ebrahimi FA  , Samimi M  , Foroozanfard F  , Jamilian M , Akbari H  , Rahmani E  , Ahmadi S  , Taghizadeh M  , Memarzadeh MR  , Asemi Z  . The Effects of Omega-3 Fatty Acids and Vitamin E Co-Supplementation on Indices of Insulin Resistance and Hormonal Parameters in Patients with Polycystic Ovary Syndrome: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Exp Clin Endocrinol Diabetes. 2017 Jun;125(6):353-359. doi: 10.1055/s-0042-117773. Epub 2017 Apr 13.